Katarakta – zaćma
Zaćma, zwana również kataraktą, jest wrodzoną lub nabytą degeneracyjną chorobą oczu. W jej procesie dochodzi do zmętnienia soczewki, co natomiast może prowadzić do trwałej ślepoty – jest ona bowiem najgroźniejszą z powikłań nieleczonej zaćmy. Szacuje się, iż obecnie na świecie żyje około 20 milionów chorych na zaćmę. W samej Polsce liczba ta sięga 800 tysięcy osób. Katarakta dotyka częściej kobiet niż mężczyzn, a główną grupą pacjentów z tą przypadłością są osoby starsze, które ukończyły 60. rok życia. W większości przypadków zaćma daje podobne objawy. Różne mogą być jednak jej przyczyny.
Zaćma nie jest przypadłością, która błyskawicznie i nagle daje objawy. Rozwijają się one długotrwale i stopniowo – z reguły przez wiele lat. Zaćma w swojej początkowej fazie może przebiegać bezobjawowo. Jednak w miarę zwiększania się liczby plamek i zmętnień na soczewce symptomy zaczynają być coraz bardziej odczuwalne dla pacjenta. Jednym z pierwszych i najbardziej podstawowych objawów są zaburzenia widzenia – nieostry i zamazany obraz. Uciążliwe i nieprzyjemne staje się także patrzenie na miejsca emitujące światło. W polu widzenia mogą pojawiać się małe plamki. W zaawansowanej fazie zaćmy zauważa się błyskawiczne pogorszenie ostrości widzenia do tego stopnia, że chory może postrzegać jedynie kontury i zarysy przedmiotów oraz zmiany natężenia światła. Zaburzenia w ocenie odległości, zez lub oczopląs należą do najbardziej charakterystycznych symptomów, którymi odznacza się zaćma.
Przyczyny zaćmy:
Wyróżnia się kilka a nawet kilkanaście rodzajów zaćmy. To, za jaką się ją uzna, zależy od jej przyczyny. Podział na główne rodzaje obejmuje zaćmę wrodzoną i zaćmę nabytą. Pierwsza z nich rozpoczyna się tuż po narodzinach dziecka. Może powstać wskutek występowania zachorowań dziedzicznych. Przyczyną mogą być również aberracje chromosomowe (na przykład zespół Downa). Wśród wrodzonych zmętnień soczewki wyróżnia się zaćmę warstwową okołojądrową, która występuje najczęściej. Obok niej wymienia się zaraz zaćmę jądrową i torebkową przednią i tylną, a także biegunową i błoniastą. Niebezpieczną odmianą katarakty jest zaćma całkowita, która uniemożliwia prawidłowy rozwój widzenia plamkowego w okresie noworodkowym, na skutek czego powstaje wtórne niedowidzenie (często na dwoje oczu), oczopląs i zez.
Zaćma nabyta przychodzi z wiekiem. Zapadają na nią głównie kobiety powyżej 60. roku życia. Może jednak być ona wynikiem cukrzycy, zapalenia rogówki czy twardówki, urazu gałki ocznej oraz guzów wewnątrzgałkowych. Zagrożone mogą być także osoby, które cierpią na atopowe zapalenie skóry, niedoczynność przytarczyc, jaskrę dokonaną czy krótkowzroczność. Zaćma starcza jest najczęściej występującym schorzeniem narządu wzroku. Wyróżnia się jednak także zaćmę pourazową, wtórną i cukrzycową.
Leczenie zaćmy
Dwadzieścia pięć lat temu pacjent po operacji zaćmy musiał spędzić kilka dni w szpitalu i przez resztę swojego życia zmuszony był nosić bardzo mocne okulary. Rozwój procedur operacyjnych, postęp technologii oraz materiałów chirurgicznych przyniósł znaczną poprawę jakości zabiegu, zmniejszył jego inwazyjność oraz znacząco skrócił czas rekonwalescencji. Operacja zaćmy jest w dzisiejszych czasach przeprowadzana ambulatoryjnie, zabieg trwa około 20 minut a pacjent może zaraz po jego zakończeniu samodzielnie opuścić szpital. Znieczulenie oka przeprowadzane jest tylko za pomocą kropli do oczu, rzadziej małego zastrzyku. Tylko sporadycznie – np. u małych dzieci lub osób chorych nerwowo czy psychicznie – stosuje się znieczulenie ogólne. Niezwykle istotny jest rozmiar nacięcia, przez które przeprowadzana jest operacja.
Obecnie chirurdzy okulistyczni oraz pacjenci mają do wyboru szeroką skalę sztucznych soczewek wewnątrzgałkowych, przeznaczonych do operacji katarakty. Sztuczne soczewki różnią się od siebie kształtem oraz materiałem, z którego są wyprodukowane. Za dający najlepsze wyniki materiał uważany jest akryl. Jest bardzo dobrze tolerowany przez oko i umożliwia produkowanie soczewek odpowiedniego kształtu.